Almaty Air Initiative қоры алматылықтардың ауа сапасына көзқарасына арналған екінші жыл сайынғы сауалнама нәтижелерін ұсынды: алаңдаушылық артып келеді, сенім азайып барады, ал ауа мегаполистің басты мәселесі болып қалуда.

Сауалнама үрейлі үрдісті көрсетті: әр төртінші алматылық (25%) экология салдарынан көшуді ойлап жүр — бір жыл бұрын бұл көрсеткіш 17% болған. Табыс деңгейі жоғары тұрғындар арасында бұл көрсеткіш одан да жоғары.

Almaty Air Initiative қорының екінші жыл сайынғы зерттеуінің негізгі нәтижелері:

  • Әр үшінші тұрғын күн сайын тұман мен түтін сезеді. Ең жиі байқалатын белгілер: смог пен көлеңке, күйік иісі немесе шығарындылар, шаң мен кір, аллергия, тыныс алу қиындығы. Ластану күшейген күндері 35% ешқандай шара қолданбайды, 31% үйде қалады, 23% ауа тазартқыш пайдаланады. Білім мен табыс жоғарылаған сайын қорғану шаралары белсендірек.
  • Алаңдаушылық өсіп келеді: алматылықтардың 63%-ы ауа ластануы қатты мазалайтынын айтты (2024 жылы – 55%).
  • Тұрғындардың пікірі бойынша ауа сапасы нашарлап барады: 2024 жылы 42% болса, 2025 жылы 50% қанағаттанбаған. Әр екінші адам ауаны «жаман» деп санайды, тек 14% «жақсы» дейді. Алматылықтардың алтауының төртеуі соңғы 2–3 жылда ауа сапасы нашарлады деп есептейді.
  • Миграциялық көңіл-күй күшейіп келеді: әр төртінші (25%) экология үшін көшу туралы шындап ойлайды (2024 жылы – 17%). Айына 1 млн теңгеден артық табысы барлар арасында бұл көрсеткіш 41%.
  • Денсаулыққа қауіп төніп тұр: тұрғындардың 80%-ы лас ауаның әсерін сезінеді — көбіне шаршау, бас ауруы және аллергия. 74% ластану ересектер үшін, 87% балалар үшін қауіпті деп санайды.
  • Әр екінші алматылық (49%) қыста смог үшін қаладан кеткісі келеді (өткен жылы – 45%). Тағы 12% жыл сайын осылай жасайды. Кетушілердің басым бөлігі бас ауруы, шаршау, аллергия және тыныс алу мәселелерін бастан кешіреді.
  • Респонденттердің пікірінше, ластанудың басты көзі — көлік, одан кейін ЖЭО және табиғи факторлар (мысалы, жел бағытының бұзылуы).
  • Хабардарлық өсуде: 18% енді ауа сапасын қайдан тексеру керегін біледі (2024 жылы – 10%). Алайда 39% иіс пен тұманға қарап бағалайды.
  • Мемлекетке сенім төмен: 63% ауа сапасын жақсарту шаралары тиімсіз деп санайды, 53% ресми мәлімдемелерге сенбейді.
  • Негізгі күтілетін шаралар: көліктер шығарындыларын азайту (57%), ЖЭО-ларды газға көшіру (52%), және жасыл желектерді көбейту (54%).
  • 61% респондент ауа сапасын жақсартуға бағытталған нақты шараларды атай алмады. Ең танымалдары: төмен шығарындылы аймақтар, ауа тазартқыштар, ЖЭО-ларды газға көшіру, электр көлігі мен «Таза Қазақстан» бастамалары, “Almaty Air Initiative” жобалары және басқалар.

Жұлдыз Саулебекова, Almaty Air Initiative қорының атқарушы директоры:

«Біз алматылықтардың ауа сапасына көзқарасын жүйелі түрде зерттеуді бастадық — өткен жылы бастапқы нүктені айқындап, жыл сайынғы мониторинг жүргіземіз. Биыл хабардарлықтың өскені байқалады: адамдар ауа сапасын қайдан тексеру керегін біледі. Бұл – медиа назар мен Almaty Air Initiative жұмысының, төмен шығарындылы аймақтар мен ЖЭО газға көшу жоспарларының нәтижесі.

Бірақ алаңдатарлық жайттар бар: экология үшін кеткісі келетіндердің саны артып келеді. Бұл — кідіріссіз әрекет етуге шақыру».

Зерттеудің толық нұсқасымен қордың ресми сайтында танысуға болады: 

Фотосүрет: Андрей Кулагин, Instagram @kulagin